Tài sản lưu động: Chỉ số sức khỏe tài chính ngắn hạn của công ty

Tại sao nhà đầu tư cần xem xét Sản phẩm lưu động trước khi quyết định đầu tư

Bảng cân đối (Balance Sheet) giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về tình hình tài chính của công ty. Tuy nhiên, điểm mà nhiều nhà đầu tư bỏ qua là sản phẩm lưu động — con số thể hiện khả năng vượt qua khủng hoảng tài chính của công ty. Nếu công ty gặp tình huống khẩn cấp như hàng hóa không bán được hoặc giảm nhu cầu của khách hàng, sản phẩm lưu động là công cụ dự phòng cuối cùng giúp công ty có thể thanh toán các khoản chi phí như lương nhân viên, tiền thuê hoặc sửa chữa thiết bị.

Sản phẩm lưu động là gì?

Sản phẩm lưu động hay còn gọi là Tài sản ngắn hạn (Current Asset) là hàng hóa và nguồn lực mà công ty có thể chuyển đổi thành tiền mặt trong vòng 1 năm. Quyết định xem số này có quan trọng hay không dựa trên việc đánh giá khả năng tồn tại của công ty trong thời gian doanh thu ngừng chảy.

Khác biệt với tài sản không lưu động (Noncurrent Asset) nằm ở độ dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt:

• Sản phẩm lưu động trong vòng 1 năm, dễ chuyển đổi như tiền mặt, cổ phiếu, trái phiếu, khoản cho vay ngắn hạn
• Tài sản không lưu động giữ lâu hơn 1 năm, khó bán hơn như đất đai, tòa nhà, máy móc, đầu tư dài hạn

Các thành phần chính của Sản phẩm lưu động gồm những gì?

1. Tiền mặt và tiền gửi (Cash & Cash Equivalents)

Tiền mặt là tài sản có tính thanh khoản cao nhất, trong khi tiền gửi ngân hàng hoặc trái phiếu ngắn hạn là các khoản đầu tư ít rủi ro nhất. Dù có lợi suất (lãi suất), nhưng cũng đi kèm rủi ro nhỏ từ tình trạng của ngân hàng.

2. Đầu tư ngắn hạn (Short-term Investments)

Công ty mua cổ phiếu, vàng hoặc trái phiếu dự định giữ dưới 1 năm. Phần này có rủi ro cao hơn, nhưng cũng có thể tạo lợi nhuận cho công ty do giá cả hàng hóa hoặc cổ phiếu biến động.

3. Chứng từ nhận tiền (Notes Receivable)

Hợp đồng ghi rõ đối tác sẽ thanh toán trong vòng 1 năm. Có lợi nhuận từ lãi suất, nhưng cũng có rủi ro đối tác có thể chậm thanh toán hoặc không thanh toán.

4. Phải thu khách hàng (Accounts Receivable)

Các khoản tiền mà khách hàng còn nợ, công ty cho phép khách hàng thanh toán chậm để thuận tiện trong kinh doanh. Tuy nhiên, trong khủng hoảng, khách hàng có thể không có tiền thanh toán, khiến con số này có thể không phản ánh đúng giá trị thực.

5. Hàng tồn kho (Inventory)

Nguyên vật liệu, thành phẩm và hàng hóa đang chờ bán. Cần theo dõi kỹ, nếu hàng không bán được, giá trị sẽ giảm xuống.

6. Chi phí trả trước (Prepaid Expenses)

Công ty thanh toán trước để nhận dịch vụ trong tương lai như bảo hiểm, tiền thuê nhà.

Ví dụ thực tế: Apple phân tích sản phẩm lưu động

Apple (AAPL) là công ty mà CEO Tim Cook khẳng định “tình hình thanh khoản không phải là vấn đề”. Hãy xem các số liệu bằng chữ số Việt:

Cuối năm 2019: Sản phẩm lưu động $162,819 triệu đô la, tiền mặt $59 triệu đô la$135

Cuối năm 2020: Sản phẩm lưu động giảm còn (triệu đô la)

Điều đáng chú ý:

• Tiền mặt và các tài sản tương đương $90 Cash & Equivalents$48 giảm từ (triệu đô la) xuống còn (triệu đô la), giảm 46%
• Các khoản phải thu khách hàng $37 Receivables$60 tăng từ (triệu đô la) lên (triệu đô la), tăng 62.7%

Điều này có thể cho thấy Apple đã thay đổi cách thu tiền hoặc khả năng thu tiền giảm, là tín hiệu cần theo dõi.

Cách đọc sản phẩm lưu động để thấy rõ thực tế

Khi xem bảng cân đối, đừng chỉ nhìn tổng số, hãy chú ý các con số riêng biệt:

Chất lượng của sản phẩm lưu động phụ thuộc vào phần nào chiếm tỷ trọng lớn:

• Tiền mặt và tiền gửi = cao nhất (Chắc chắn sẽ chuyển thành tiền mặt)
• Các khoản phải thu = trung bình (Phụ thuộc vào tín dụng khách hàng)
• Hàng tồn kho = thấp nhất Có thể không bán được hoặc bị lỗ

Theo dõi sự biến động theo năm, nếu tiền mặt giảm mà các khoản phải thu tăng lên, có thể báo hiệu vấn đề trong việc thu hồi nợ.

Tóm lại

Sản phẩm lưu động phản ánh nhiều khía cạnh về công ty — khả năng thanh khoản, khách hàng thanh toán tốt hay không, hàng hóa bán chạy hay không. Chỉ dựa vào con số đơn lẻ không đủ, nhà đầu tư cần phân tích sâu hơn để biết phần nào của sản phẩm lưu động còn mạnh, phần nào có thể là vùng tối cần cảnh giác. Từ đó, đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt vào công ty đó.