Trump hafifçe açıklama yaptı, ABD hükümeti yeniden başlama şansına sahip! Fed en güçlü “şahin” sinyalini verdi: Powell görev süresi boyunca faiz indirimi yapmayacak.

“İki hafta daha geçersen, konut kredisi faizlerin tüm yıl boyunca boşa gidebilir”—bu söz kalbe dokunuyor, ama Washington ve Fed’in ortak uyarısı bu. Hükümetin kapanması devam ederken ekonomik kayıplar büyüyor ve iki kritik değişiklik, sıradan insanların servet mantığını köklü şekilde değiştiriyor.

İlk olarak Beyaz Saray’a bakalım, kapanma sırasında dış ticaret çalışanlarının en çok endişelendiği şey veri eksikliği değil, “veri olmaması”: Çalışma Bakanlığı istihdam dışı verileri yayınlamayı durdurdu, stok yenileme kararı tamamen tahmine dayalı hale geldi. Trump’ın “sağlık sigortası konusunda müzakereye hazırım” açıklaması, donmuş politika kanallarına biraz sıcaklık getirmiş gibi görünüyor, hemen etkili olmasa da buzları eritmeye başladı. Kısa vadeli bütçe tasarısı başarıyla geçerse, hükümet 45 günlük “hayatta kalma süresi” kazanacak, çeşitli ekonomik veriler yeniden yayınlanacak ve piyasa “kör tahmin” modundan çıkıp rasyonel kararlara dönecek.

Peki veriler normale döner mi? İşte ikinci büyük haber: Fed’den soğuk duş! Toplantı tutanaklarındaki “enflasyon riski hâlâ yüksek” yorumu, Mart ayı faiz indirimi olasılığını %70’ten %30’a düşürdü. Daha da kötüsü, Bank of America tahmin ediyor: Powell görevde olduğu sürece, 2026 Mayıs’a kadar temel faiz oranı %3.75-4 aralığında kalacak. Bu, son iki yılda “faiz artırma—durdurma—faiz indirme” döngüsünün tamamen değiştiği anlamına geliyor; yüksek faiz dönemi artık “geçici geçiş” değil, “uzun vadeli kalıcı” hale geldi.

Yüksek faiz uzun vadede yaşamı nasıl etkiler? Üç temel senaryo doğrudan sorunları gösteriyor: 300 bin dolarlık konut kredisi, %4 ve %7 faiz oranlarıyla aylık taksit farkı 600 dolar, yıllık fark 7200 dolar—bu, iki yıl devlet üniversitesi harcamasına denk; yeni araba kredisi ortalama 72 ay, faiz %1 artarsa toplam faiz bir iPhone 15 Pro fiyatına ulaşır; ABD kredi kartı ortalama faizi %21’e çıktı, 5000 dolar borç sadece asgari ödemeyle 7 yılda kapanır, faiz ana parayı aşar. Bunlar sadece sayılar değil, her ay ödenen gerçek maliyetler.

Bazıları “borç almayınca sorun olmaz” diyebilir, ama yüksek faizin yayılma etkileri kaçınılmaz. Yüksek faiz, adeta bir su pompası gibi, şirketleri zorluyor: yeni girişimler işten çıkarıyor, halka arzlar küçülüyor, ticari gayrimenkul değerleri %30 düşüyor, istihdam baskısı kaçınılmaz oluyor. İşten çıkarmalar başladıktan sonra, konut kredisi olmasa bile, kira düşüşleri, tüketim daralması ve gelir vergisi azalmaları zincirleme etkiler yaratır. Hükümetin kapanması sadece verilerin gecikmesine neden olur, yüksek faiz ise doğrudan ekonomik verileri kötüleştirir.

Daha da zor olanı, politika alanının artık kilitlenmiş olması. Ekonomi soğuyunca, geçmişte Fed faiz indirir ve hükümet mali teşvik uygular, ama şimdi faiz indirimi imkânsız ve maliye politikası da çıkmazda: kapanma krizleri her çeyrekte tekrar eder, Kongre içi çatışmalar sürer, altyapı yatırımları, sosyal harcamalar ve vergi teşvikleri askıya alınır, politika araçları sadece sözlü açıklamalara kalır; piyasa ise bu duruma alışmak zorunda kalır.

Peki sıradan insanlar ne yapmalı? İşte üç pratik öneri, zengin olmayı değil ama “sömürülmeyi” azaltmak için: Birincisi, faiz oranını sabitleyin. Dövizli konut veya öğrenci kredisi olanlar, bankalar faizleri daha fazla artırmadan önce, mümkün olan en kısa sürede sabit faizli krediye geçsin; bu, sonraki faiz artış maliyetlerinden daha ucuz olur. İkincisi, borç vadesini kısaltın. Kredi kartında asgari ödeme yerine tam ödemeye çalışın, araba kredisini 2 yıl yerine 5 yıl yapmayın—ne kadar uzun olursa faiz o kadar artar. Erken ödemek en iyisidir. Üçüncüsü, nakit değil, nakit akışını biriktirin. Yüksek faiz ortamında, %4.5 getiri sağlayan para piyasası fonları enflasyonu %3 civarında karşılar, ama değer kazandırmaz. Bunun yerine, bir beceri öğrenin, yan gelir kaynağı geliştirin, kendi “para kazanma yeteneğinizi” artırın; bu, enflasyona karşı en güçlü varlıktır.

Yatırımcılar açısından, “faiz indirimi olmayacak” haberine panik yapmayın. Tarih gösteriyor ki, yüksek faiz dönemlerinde borsa tamamen çökmüyor: 1994-1995 ve 2005-2006 yıllarında yüksek faizli yatay dönemlerde, temel tüketim, kamu hizmetleri ve yüksek temettü veren telekom sektörleri öne çıktı. Temel mantık, istikrarlı nakit akışı, düşük borçluluk ve düzenli temettü ödemesi. Aksi takdirde, yüksek kaldıraçlı ve para yutan “hikaye hisseleri” en çok zarar görür. Yüksek faiz ortamında hisse seçerken, önce bilanço ve borç durumuna bakmak, büyüme hayalleri yerine gerçekleri görmek şarttır.

Siyasi açıdan ise, Trump’ın yumuşaması ve Demokratların tepkisi, görünürde bir rahatlama gibi görünse de, aslında krizlerin uzamasını sağlıyor. 2024 mali yılı bütçe açığı 1.7 trilyon doları aştı, faiz ödemeleri savunma bütçesine yaklaştı, her geçici bütçe tasarısı, kredi kartı minimum ödemesi gibi, temel sorunu çözmüyor. Powell’ın “faiz indirmeyiz” kararı, görünürde enflasyonla mücadele, derinde ise aşırı harcamaları frenlemek amacı taşıyor: önce harcamaları kontrol altına al, sonra ekonomik büyümeye bak. Washington’daki kapanma ve iç çatışmalar devam ederse, Fed yüksek faizle direnmek zorunda kalır ve en çok zarar gören yine sıradan vatandaş olur.

Bu haber sadece “politik dedikodu” değil; hükümet kapanması uzaklarda, ama faiz artışları ve artan borçlar hemen yanı başımızda. Bütçe tasarısı henüz onaylanmadan, bankaların faiz oranları yeni bir artışa geçmeden, hemen sabit faizli krediye geçiş yapın, borçlarınızı azaltın ve kendinizi geliştirin. Bir sonraki istihdam verisi açıklandığında, umarım karşınıza çıkan haberler, işten çıkarmalar değil, sizin “faiz canavarını” yenmiş başarılarınız olur.