Ordinals Bitcoin & BRC-20: Cỗ Máy Meme Coin Đang Phá Vỡ Bitcoin (Hay Cứu Nó?)

Question

Satoshi vừa được nâng cấp. Đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin giờ đây có thể chứa nghệ thuật, âm nhạc, video—nói chung là bất cứ thứ gì. Chào mừng bạn đến kỷ nguyên Ordinals.

Thực Sự Điều Gì Đang Diễn Ra Trên Bitcoin?

Nhờ nâng cấp Taproot năm 2021, Bitcoin âm thầm có thêm witness data—một kẽ hở kỹ thuật cho phép các nhà phát triển đính kèm dữ liệu bổ sung vào từng satoshi riêng lẻ. Giao thức Ordinals của Casey Rodarmor xuất hiện (tháng 1/2023), biến điều này thành một tính năng: khắc JPEG, âm thanh, thậm chí cả tài sản game trực tiếp lên blockchain.

Tính đến giữa tháng 11/2023:

Hơn 40 triệu inscription được mint
505 nghìn token BRC-20 được tạo ra (kỷ lục mới)
Phí giao dịch trung bình tăng vọt 1.000%: từ $0,64 (tháng 8) → $7 (tháng 11)

Có người cho là đổi mới. Người khác lại bảo là rác.

BRC-20: ERC-20 của Ethereum Được Remix Trên Bitcoin

Một người yêu dữ liệu tên Domo đã ra mắt chuẩn BRC-20 vào tháng 3/2023—về cơ bản là dữ liệu JSON được khắc lên giao dịch, mô phỏng cách token Ethereum hoạt động. Tuy nhiên, Bitcoin không có smart contract, nên BRC-20 giống “dữ liệu tổ chức on-chain” hơn là mã lệnh.

Kết quả? Meme coin bùng nổ. ORDI, Pepe, Doge clone—tất cả giờ chạy trên Bitcoin. Giao thức Atomicals tiến xa hơn với ARC-20, cho phép “meta-transaction” (bạn có thể mint mà không cần giữ BTC, người khác trả phí).

Điểm trừ: Không có royalties cho creator. Bất biến nhưng bị cô lập—không cầu nối cross-chain, không DeFi.

Góc Nhìn Tăng Giá

Dự báo của Galaxy Research: Thị trường NFT Bitcoin có thể đạt $4,5 tỷ nếu việc ứng dụng lan rộng sang PFP, văn hóa meme và token tiện ích. Use case mới = hoạt động mạng nhiều hơn = giá trị tăng?

Kiểm chứng thực tế:

Ordinal Punks: 100 bản sao CryptoPunks trên Bitcoin
Taproot Wizards: Phù thủy vẽ tay lập kỷ lục Bitcoin (block 4MB)
TwelveFold của Yuga Labs: 300 mảnh BAYC spinoff, inscription vĩnh viễn trên Bitcoin

Chúng đã chứng minh Bitcoin có thể chứa NFT. Nhưng chúng có xứng đáng $4,5 tỷ không?

Góc Nhìn Giảm Giá: Khủng Hoảng Block Space Trên Bitcoin

Tắc nghẽn mạng là thật. Mỗi inscription Ordinal đều cạnh tranh block space. Giữa tháng 11, một lần chạy Atomicals tốn 2,63 BTC (~hơn $100K) phí. Người dùng Bitcoin bình thường bị chèn ép.

Cuộc đối đầu triết học:

Người thuần túy Bitcoin: “Đây là vẽ bậy kỹ thuật số lên sổ cái tiền tệ. Nó phá vỡ tính thay thế và khả năng mở rộng.”
Ordinalist: “Bitcoin nên là nền tảng cho mọi loại dữ liệu. Đó là ý nghĩa của phi tập trung.”

Cơ quan quản lý cũng đang theo dõi. Nếu Bitcoin trở thành nền tảng NFT, sẽ khó lập luận rằng nó chỉ là “tiền”. SEC đã để mắt đến Bored Apes vì vi phạm chứng khoán.

Kết Luận

Ordinals sẽ không biến mất. Chúng đã chứng minh Bitcoin có thể làm nhiều thứ hơn là chỉ chuyển tiền—mà không cần smart contract hay hard fork lớn. Đó là tính năng hay lỗi tùy vào triết lý Bitcoin của bạn.

Với nhà đầu tư: Đừng mua Bitcoin chỉ vì trào lưu Ordinals. Hãy mua vì mục tiêu tài chính lâu dài. Nếu NFT vô tình tăng giá trị mạng lưới, đó là phần thưởng, không phải mục tiêu chính.

Với creator: Bitcoin Ordinals mang lại tính bất biến thực sự và vĩnh viễn on-chain mà NFT Ethereum không có. Nhưng không có royalties cho creator? Đau đấy.

Cuộc tranh luận đang diễn ra trong cộng đồng core Bitcoin? Đó thực sự là điều tích cực. Nó cho thấy mạng lưới được kiểm thử sức chịu đựng, đặt câu hỏi và đủ bền bỉ để hấp thụ use case mới mà không sụp đổ.