Tại sao nên sử dụng giao dịch OTC? Hướng dẫn toàn diện về giao dịch ngoài sàn mà bạn cần biết

OTC là gì? Mở khóa sự thật về giao dịch ngoài sàn

Khi bạn thích một công ty tiềm năng nhưng không thể tìm thấy tên tuổi của nó trên các sàn giao dịch chính thống, OTC (Giao dịch ngoài sàn, Over The Counter) trở thành lựa chọn của bạn.

OTC là gì? Nói đơn giản, đó là một hình thức giao dịch mà người mua và người bán không qua trung tâm giao dịch tập trung, mà trực tiếp thực hiện qua mạng lưới giao dịch phân tán. Hai bên mua bán thương lượng trực tiếp về giá cả, bỏ qua trung gian của sàn giao dịch truyền thống, có thể qua ngân hàng, công ty chứng khoán, điện thoại hoặc hệ thống điện tử. Thị trường này còn được gọi là “thị trường giao dịch quầy”.

Khác với quy tắc thống nhất của các sàn tập trung, thị trường OTC vận hành theo mô hình phân tán — không có quy định giao dịch chung, cũng không có tiêu chuẩn giao dịch thống nhất, hoàn toàn do hai bên mua bán tự thương lượng dựa trên cung cầu thị trường. Đây là lý do nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, startup, thậm chí nhiều dự án chất lượng cao không thể niêm yết trên sàn giao dịch chính thức, mà chọn giao dịch qua thị trường OTC.

Đặc biệt trong thời đại internet, cùng với sự bùng nổ của thị trường tài chính quốc tế, nhu cầu về tiện lợi và khả năng tiếp cận giao dịch của nhà đầu tư ngày càng tăng, quy mô thị trường OTC cũng mở rộng nhanh chóng, trở thành kênh giao dịch quan trọng của nhà đầu tư toàn cầu.

Thị trường OTC có những loại sản phẩm giao dịch nào?

Các sản phẩm giao dịch ngoài sàn đa dạng hơn rất nhiều so với các sàn tập trung:

Cổ phiếu Ngoài cổ phiếu của các công ty đã niêm yết, giao dịch OTC còn bao gồm cổ phiếu của các doanh nghiệp nhỏ, startup không đủ điều kiện niêm yết hoặc chưa đăng ký niêm yết. Dù không thể vào sàn chính thức, nhưng những cổ phiếu này vẫn có giá trị đầu tư.

Trái phiếu Trái phiếu phát hành với số lượng lớn, đa dạng về loại hình nhưng ít giao dịch hơn, phù hợp hơn để giao dịch ngoài sàn, quy mô thường vượt xa thị trường giao ngay.

Pháp lý tài chính Các hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng chênh lệch (CFD) là những loại hợp đồng phái sinh phổ biến trong OTC, với tính linh hoạt và khả năng tùy chỉnh cao là lợi thế của giao dịch ngoài sàn.

Giao dịch ngoại hối Các nền tảng giao dịch ngoại hối đều thuộc phạm vi giao dịch OTC.

Tiền mã hóa Các loại tiền mã hóa phổ biến có thể mua số lượng lớn trong thị trường OTC, điều này rất khó thực hiện trên các sàn giao dịch chuyên nghiệp. So sánh, OTC là lựa chọn hàng đầu cho giao dịch số lượng lớn tài sản kỹ thuật số.

Chứng khoán lưu ký Mỹ (ADR) Là chứng chỉ ngân hàng do các công ty nước ngoài phát hành, đại diện cho một số lượng cổ phiếu nhất định. Do khó niêm yết trực tiếp trên các sàn chính của Mỹ, nhiều doanh nghiệp nước ngoài chọn phát hành ADR trước trên thị trường OTC.

OTC và giao dịch nội bộ: Ba điểm khác biệt cốt lõi

Hai hình thức giao dịch này có sự khác biệt về cơ chế vận hành:

Khác biệt về tiêu chuẩn sản phẩm Giao dịch nội bộ sử dụng các sản phẩm chuẩn hóa, tất cả đều tuân theo quy tắc chung. Trong khi đó, sản phẩm OTC hoàn toàn phi tiêu chuẩn, người tham gia có thể tùy chỉnh linh hoạt theo nhu cầu thực tế.

Khác biệt về cơ chế giao dịch Giao dịch nội bộ thực hiện qua đấu giá công khai, nhiều bên mua và bán cạnh tranh trên nền tảng của sàn giao dịch để xác định giá thị trường. Giao dịch OTC theo phương thức thỏa thuận, hai bên đàm phán trực tiếp, người bán có thể đưa ra các mức giá khác nhau cho các người mua khác nhau.

Khác biệt về đối tượng tham gia thị trường Giao dịch nội bộ chủ yếu dựa trên mô hình môi giới, sàn giao dịch đóng vai trò trung gian. Giao dịch OTC phần lớn theo mô hình nhà tạo lập thị trường (market maker), nhà tạo lập cung cấp thanh khoản và định giá.

Giao dịch ngoài sàn có thực sự an toàn? Rủi ro và cơ hội song hành

Không có sàn giao dịch quản lý có chắc chắn không an toàn? Câu trả lời không hoàn toàn đúng.

Rủi ro thực sự tồn tại

Giao dịch OTC do thiếu sự giám sát tập trung và quy tắc chung, dễ xảy ra các vụ lừa đảo. Thị trường phân tán, thông tin không minh bạch khiến hai bên dễ rơi vào tình trạng thiếu thông tin đối chiều — người bán có thể bán cùng một tài sản với các mức giá khác nhau cho các người mua khác nhau. Ngoài ra, thanh khoản của thị trường OTC thường thấp hơn các sàn tập trung, nghĩa là bạn có thể không thoát lệnh nhanh với mức giá mong muốn.

Nhưng có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách đúng đắn

Trước tiên, lựa chọn nhà môi giới có sự giám sát là cực kỳ quan trọng. Các nhà môi giới hợp pháp phải chịu sự giám sát nhiều cấp và có hệ thống quản lý rủi ro mạnh mẽ. Thứ hai, cần xem xét kỹ các yếu tố như spread, thanh khoản, khả năng rút tiền, chức năng phần mềm giao dịch của nhà môi giới. Cuối cùng, nhà đầu tư phải có kiến thức tài chính cơ bản, hiểu rõ rủi ro đòn bẩy, tránh giao dịch theo cảm tính.

Trong điều kiện quản lý rủi ro phù hợp và chọn kênh chính thống, giao dịch OTC vẫn có thể trở thành công cụ đầu tư an toàn, hiệu quả.

Các lý do chính khiến nhà đầu tư chọn OTC

✓ Lựa chọn đầu tư đa dạng hơn Thị trường OTC mở ra nhiều cơ hội hơn cho nhà đầu tư, các sản phẩm phái sinh, quyền chọn nhị phân, hợp đồng chênh lệch, ngoại hối đa dạng hơn nhiều so với thị trường truyền thống.

✓ Phương thức giao dịch linh hoạt hơn Dù về tiêu chuẩn sản phẩm hay mô hình giao dịch, thị trường OTC đều cung cấp khả năng tùy chỉnh cao. Bạn có thể điều chỉnh phương án giao dịch phù hợp với mục tiêu đầu tư và mức độ rủi ro của mình.

✓ Đòn bẩy lớn hơn Giới hạn đòn bẩy tại các sàn giao dịch truyền thống khá chặt chẽ, trong khi OTC có giới hạn linh hoạt hơn, mang lại cơ hội nhân đôi lợi nhuận cho nhà đầu tư có kinh nghiệm.

✓ Thị trường ngày càng hoàn thiện Cùng với hoàn thiện quy định tài chính và nâng cao trình độ chuyên nghiệp của các nhà môi giới, tính an toàn và các biện pháp bảo vệ trong OTC đã tiến gần hơn tới thị trường trung tâm, nhiều nhà môi giới có giấy phép hoạt động dưới sự ủy quyền của các tổ chức tài chính lớn, trình độ ngày càng cao.

Danh sách rủi ro của giao dịch OTC

Mọi thứ đều có hai mặt, các nhược điểm của giao dịch ngoài sàn cũng cần được chú ý:

Thiếu khung pháp lý rõ ràng Thị trường OTC thiếu khung pháp lý thống nhất và tiêu chuẩn giám sát, độ minh bạch thấp. Điều này khiến nhiều công ty và chứng khoán không đủ điều kiện niêm yết chỉ có thể giao dịch tại đây, đồng thời dễ bị các nhà môi giới lừa đảo trà trộn. Ngược lại, các công ty và chứng khoán niêm yết nội bộ đều phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt về công bố thông tin và vận hành.

Hạn chế về thanh khoản Chứng khoán OTC thường có thanh khoản thấp hơn chứng khoán niêm yết trên sàn, đối tác giao dịch không đủ nhiều, có thể dẫn đến việc bạn thực hiện giao dịch với giá không mong muốn hoặc gặp trì hoãn.

Rủi ro thị trường Cũng như thị trường chứng khoán, giao dịch OTC chịu ảnh hưởng của biến động thị trường. Nhưng do thiếu thông tin minh bạch, cập nhật theo thời gian thực, đa số nhà đầu tư OTC không có được thông tin thị trường kịp thời và chính xác như các nhà giao dịch trên sàn.

Cạm bẫy đòn bẩy Dù đòn bẩy cao có thể nhân đôi lợi nhuận, nhưng phần lớn nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm dễ mắc sai lầm trong sử dụng đòn bẩy, dẫn đến thua lỗ hoặc cháy tài khoản.

Trước khi tham gia thị trường OTC, nhà đầu tư nên hiểu rõ các rủi ro này, xây dựng chiến lược quản lý rủi ro chặt chẽ và chọn kênh giao dịch uy tín, có sự giám sát.