Làm thế nào để đánh giá chính xác tỷ lệ lợi nhuận đầu tư? Hiểu rõ về ROI, ROAS và tỷ lệ lợi nhuận hàng năm trong một bài viết

Trong quyết định đầu tư, không có vấn đề nào quan tâm hơn “khoản đầu tư này có thể kiếm được bao nhiêu” cả. Tỷ suất lợi nhuận(ROI) chính là chỉ số cốt lõi dùng để trả lời câu hỏi này, nhưng nhiều nhà đầu tư vẫn còn mơ hồ về cách tính và ứng dụng thực tế của nó. Chúng ta sẽ qua các ví dụ cụ thể và dữ liệu để giúp bạn nắm rõ bản chất của tỷ suất lợi nhuận đầu tư.

ROI là gì? Khái niệm cốt lõi được giải thích rõ ràng

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư(Return on Investment, ROI) về bản chất chính là chỉ số tài chính dùng để đo lường “tỷ lệ đầu tư và lợi nhuận”. Dù là tài chính cá nhân hay kinh doanh doanh nghiệp, ROI đều phản ánh trực quan khả năng sinh lời của khoản đầu tư.

Nói đơn giản, công thức tính lợi nhuận dựa trên logic rất rõ ràng: Bạn kiếm được số tiền ròng ÷ Tổng số tiền đã bỏ ra × 100% = ROI

Chỉ số này được ứng dụng rộng rãi vì tính linh hoạt cao — dù là đầu tư cổ phiếu, bất động sản, tiền điện tử hay kinh doanh, đều có thể dùng cùng một logic để đánh giá.

Ví dụ so sánh công thức tính ROI trong các lĩnh vực khác nhau

Chúng ta sẽ dùng ba ví dụ từ các lĩnh vực khác nhau để thể hiện cách áp dụng công thức tính ROI trong thực tế.

Tính ROI trong đầu tư cổ phiếu

Giả sử bạn mua 1000 cổ phiếu với giá 10 USD/cổ, giữ một năm rồi bán ra với giá 12.5 USD/cổ, đồng thời nhận cổ tức 500 USD. Phí giao dịch là 125 USD.

Quá trình tính toán:

• Tổng thu nhập = (12.5 × 1000) + 500 = 13,000 USD
• Tổng chi phí = (10 × 1000) + 125 = 10,125 USD
• Lợi nhuận ròng = 13,000 - 10,125 = 2,875 USD
• ROI = 2,875 ÷ 10,000 = 28.75%

Ví dụ này cho thấy một chi tiết quan trọng: khi tính lợi nhuận, không chỉ nhìn vào chênh lệch mua bán mà còn phải trừ tất cả các chi phí ẩn như phí giao dịch, thuế phí,…

So sánh ROI trong quảng cáo thương mại điện tử và ROAS

Giả sử chi phí sản xuất hàng hóa là 100 USD, giá bán 300 USD, bán được 10 sản phẩm qua quảng cáo, chi phí quảng cáo là 500 USD.

Theo ROI:

• Doanh thu = 300 × 10 = 3,000 USD
• Chi phí = (100 × 10) + 500 = 1,500 USD
• ROI = ((3,000 - 1,500)) ÷ 1,500 = 100%

Nhưng nếu dùng ROAS( lợi nhuận từ quảng cáo:

• ROAS = 3,000 ÷ 500 = 600%

Điểm khác biệt chính là: ROI đo lường lợi nhuận ròng, ROAS đo lường doanh thu; ROI cần tính tất cả chi phí, ROAS chỉ tính chi phí quảng cáo. Trong thực tế, nhiều người gọi “ROI” thực ra là ROAS, cần chú ý điểm này.

) Áp dụng ROI trong các dự án doanh nghiệp

Một công ty bỏ ra 100.000 USD cho một dự án, sau một năm thu về 200.000 USD, ROI của dự án là ###(20 - 10) ÷ 10 = 100%.

Nhưng để đánh giá toàn diện hoạt động của công ty, còn cần xem ROA( lợi nhuận trên tổng tài sản) và ROE( lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu):

Ví dụ: Một công ty có tổng tài sản 1 triệu USD, trong đó vay 500.000 USD, vốn chủ sở hữu 500.000 USD, lợi nhuận hàng năm là 1.5 triệu USD, thì ROA = 150%, ROE = 300%.

Tỷ suất lợi nhuận đầu tư hàng năm: không thể bỏ qua yếu tố thời gian

Một sai lầm phổ biến là chỉ nhìn vào ROI mà bỏ qua thời gian đầu tư. Tỷ suất lợi nhuận hàng năm(Annualized ROI) chính là để giải quyết vấn đề này.

Công thức tính: Tỷ suất lợi nhuận hàng năm(%) = [(Tổng lợi nhuận + 1)^(1/Thời gian đầu tư) - 1] × 100%

So sánh hai phương án đầu tư:

• Phương án A: Tổng lợi nhuận 100% trong 2 năm, tỷ lệ lợi nhuận hàng năm = [(1+1)^(1/2) - 1] × 100% = 41.4%
• Phương án B: Tổng lợi nhuận 200% trong 4 năm, tỷ lệ lợi nhuận hàng năm = [(2+1)^(1/4) - 1] × 100% = 31.6%

Dù tổng lợi nhuận của phương án B cao hơn, nhưng theo tỷ lệ lợi nhuận hàng năm, phương án A lại có lợi nhuận trung bình mỗi năm cao hơn.

Sắp xếp ROI của các loại hình đầu tư và so sánh rủi ro

Thông thường, thứ tự ROI theo mức độ cao giảm dần là: Tiền điện tử & Ngoại hối > Cổ phiếu > Chỉ số & Quỹ > Trái phiếu

Tuy nhiên, ROI cao thường đi kèm rủi ro lớn:

• Giao dịch CFD: Đòn bẩy thấp (20%), ROI ngắn hạn có thể đạt trên 25%, nhưng biến động dữ dội
• Giao dịch ngoại hối ký quỹ: Lợi nhuận hàng năm có thể vượt 30%, nhưng phụ thuộc nhiều vào môi trường quốc tế, đòi hỏi quản lý rủi ro tốt
• Đầu tư vàng: Tính ổn định cao, tăng trưởng khoảng 15-20% gần đây, còn có tác dụng giữ giá trị
• Đầu tư cổ phiếu: Lịch sử lợi nhuận trung bình hàng năm trên 12%, ổn định và minh bạch cao

Nhà đầu tư nên điều chỉnh tỷ lệ phân bổ theo khả năng chịu rủi ro của mình. Ví dụ, nếu biến động của một đồng tiền điện tử gấp 7 lần cổ phiếu, có thể cân nhắc phân bổ ngược lại theo tỷ lệ 3:7.

Cách tối ưu hóa tỷ suất lợi nhuận đầu tư

Cách nâng cao ROI về bản chất rất đơn giản: Tăng lợi nhuận hoặc giảm chi phí. Nhưng trong thực tế, cần chiến lược tinh vi hơn:

1. Giảm chi phí giao dịch: Chọn nhà môi giới phí thấp, giảm tần suất giao dịch, chọn cổ phiếu trả cổ tức cao
2. Chọn các mục tiêu đầu tư có ROI cao: Trực tiếp đầu tư vào các tài sản sinh lợi cao, nhưng cần đánh giá độ biến động và rủi ro đi kèm
3. Tham khảo các chỉ số định giá: Với cùng loại chỉ số, cổ phiếu có PE ở mức 50% rủi ro thấp hơn và tiềm năng lớn hơn so với PE ở mức 70%
4. Kết hợp các chỉ số hàng năm: Tránh bị mê hoặc bởi ROI ngắn hạn cao, dùng tỷ lệ lợi nhuận hàng năm để so sánh ngang hàng

Hạn chế của việc sử dụng tỷ suất lợi nhuận đầu tư

Dù ROI được ứng dụng rộng rãi, vẫn cần nhận thức rõ về giới hạn của nó:

Thiếu yếu tố thời gian: ROI 25% và 15% tưởng chừng chênh lệch, nhưng nếu ROI 25% đạt trong 5 năm, còn ROI 15% trong 1 năm, so sánh trực tiếp là gây hiểu lầm. Tỷ lệ lợi nhuận hàng năm sẽ phản ánh chính xác hơn.

Bỏ qua rủi ro: Các khoản đầu tư có ROI cao thường biến động mạnh. Nếu chỉ chú ý vào số liệu ROI mà bỏ qua độ biến động, nhà đầu tư có thể gặp lỗ trong năm đầu và hoảng loạn bán ra.

Chi phí tính toán chưa đầy đủ: Đầu tư bất động sản nếu chỉ tính chênh lệch mua bán mà bỏ qua lãi vay, thuế phí, chi phí bảo trì, thì ROI sẽ bị thổi phồng quá mức.

Thiếu các lợi ích phi tài chính: ROI chỉ đo lường lợi ích kinh tế, không phản ánh giá trị xã hội hay môi trường. Để bù đắp, người ta đã phát triển các chỉ số như “Lợi nhuận xã hội đầu tư”…

Quyết định đầu tư cần xem xét toàn diện các yếu tố: số liệu ROI, thời gian đầu tư, mức độ rủi ro và mục tiêu cá nhân, chứ không nên dựa vào một chỉ số duy nhất.